Tüm dikkatini trafiğe ve yola vermesi gereken araç sürücüsü için güvenli sürüşü riske atan faktörlerden biri, arka koltukta oturan yolcunun (ya da yolculardan herhangi birinin) aracı kendisi kullanıyormuş gibi; sürücünün tekniğine yaptığı yorumlar… Yolcunun, yola aracı kullanan şoförden çok müdahil olup, şoförde yarattığı strese verilen isim olan ‘arka koltuk sürücüsü‘ kavramını, bir sendrom olarak değerlendirelim. Zira aman dikkat, arka koltuk sendromu dikkat dağıtıyor.
Arka Koltuk Sendromu
Ailece yapılacak keyifli bir yolculuktan arkadaşlarla tatil yoluna çıkmaya kadar, araç sürücüsü için yakın çevre arasında arka koltukta oturup, sürücünün aracı kullanma tekniğinden park ederken yaptığı manevralara kadar sürekli kritik eden yorumlarda bulunan biri mutlaka olur arabada. Tüm dikkatini yola veren sürücü için hem sıkıntı hem de dikkat dağınıklığı yaratan bu durumlar, yol güvenliğini riske attığı kadar yolculuk keyfini de yok edip, yolu çekilmez kılar. Düşünsenize, otomobilin direksiyonu sizin elinizde yola odaklanmış durumdasınız ama arka koltuktan gelen ses; en küçük hareketinizde, her frende ya da her sollama yaptığınız anda duruma müdahil olup, yanlış davrandığınızı ifade ediyor! Bu durum sadece araç sürücüsü için değil, yolcu için de sıkıntılı bir durum aslında… Koltukta oturup, yolculuğun keyfine varacağına; hem kendini hem araçtaki diğer kişileri germek özellikle de araç sürücüsünü ‘kendi olsa nasıl davranırdı örnekleriyle’ yormak, yol keyfi diye bir şey bırakmaz ki geride… Üstelik aşırı kontrolcü bir duruma işaret ettiği için de yolcunun kendisi de huzursuz bir yolculuk yaşar. İngiltere’de yapılan bir araştırmada, kadın ve erkek sürücülerin yolda dikkatini dağıtan durumlar arasında ön sırada, arka koltuk sendromu yer alıyor. Araştırmaya katılan sürücüler, araç kullanırken direksiyon başında olmayan birinin, trafikteki hareketlerini kendileri ile aynı şekilde yorumlayamacaklarını ve sürüş tekniklerinin eleştirilmesini rahatsızlıkla karşılıyor. Üstelik eleştirilere cevap verme eğilimiyle dikkatlerini kaybedip, kendilerini ifade etmeye çalışmanın da sürüş güvenliğini tehlikeye düşürdüğüne inanıyorlar. Araştırmaya göre sürücünün dikkati yüzde 31 oranında yol yerine yolcularla ilgilenmek sebebiyle, yüzde 27 oranında arabanın teybi ile ilgilenirken, yüzde 20 oranında araç kullanırken yemek yerken, yüzde 51 oranında ise arka koltuk yolcusunun eleştirilerine kulak verirken ya da ona laf yetiştirirken dağılıyor. Araştırmadan çıkan en enteresan sonuç ise arka koltuk sürücülerinden rahatsız olan, aracın gerçek sürücülerinin yüzde 92’sinin de bir başkasının kullandığı araçta aynı sendromu yaşamaları! Yani arka koltuğa geçtiklerinden kendileri de aynı kritik yorumlarda bulunduklarını itiraf ediyorlar. Özetle, içinde bulunduğunuz otomobili siz kullanmıyorsanız, sürüş tekniğine dair yapacağınız fevri yorumlar araçta bulunan herkesin güvenliği için risk yaratıyor, arka koltuk sendromu dikkat dağıtıyor. Sürücünün yanlış hareketi ya da sürüş güvenliğini riske atan davranışlarına dair uyarıda bulunmak, yapıcı yorumlar dile getirmek elbette konumuz değil. Önemli olan gördüğünüz hataları olumlu ve yapıcı bir dille belirtmek, belki kendi deneyimlerinizden örnekler paylaşmak. Ne var ki ani bir fren anında ya da trafiğin en yoğun olduğu noktada, sürücünün aklını karıştıracak yorumlarda bulunmanın kimseye faydası olmadığı gibi, kolaylıkla atlatılabilecek bir durumu riske atmak mümkün. Bu noktada empati kurup düşünmeli; aracın direksiyonunda siz olduğunuzda, aslında planladığınız bir manevraya hakim olmayan yolcu ya sizin tekniğiniz konusunda durumu daha da riske atacak bir yorumda bulunsaydı, siz ne hissedersiniz? İyisi mi; etrafı gözlemleyerek, araçta çalan müziğin ritmine kapılarak, mobil cihazınızdaki uygulamaları inceleyerek ya da kitap okuyarak yolculuğun keyfini artırıp, stresini azaltın ve bırakın aracı, siz değil sürücüsü kullansın! Tabii bir de başka sürücüleri eleştirmeden önce, kendi aracınızın güvenliğini sağlamak için araç kaskosu ve trafik sigortası yaptırmayı ihmal etmeyip, yapıcı önerileriniz arasında araç kaskosunun önemine de yer vermeyi unutmayın.
