Çalışma hayatını sonlandırarak belirli bir yaş ve prim gün sayısı gibi şartları yerine getirdikten sonra, devlet veya özel bir emeklilik sistemi aracılığıyla düzenli bir gelir almaya başlaması durumu olarak özetlenebilen emeklilik, genellikle belirli bir yaşa ulaşmış ve çalışma hayatına son vermiş bireyler için geçerli olur. Türkiye'de emeklilik için Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) üzerinden belirli prim ödeme sürelerinin tamamlanması ve belirli bir yaşa ulaşılması gerekir. Dolayısıyla bu durum, bireylerin çalışma hayatına son vermesiyle elde ettikleri bu düzenli gelirle hayatlarını sürdürebilmelerini sağlar. Ek olarak emeklilik, yalnızca çalışma hayatını sonlandırmakla ilgili bir durum değil, aynı zamanda yaşlılık dönemi için finansal güvence sağlama, daha rahat bir yaşam sürme amacını taşır. Ayrıca bazı ülkelerde erken emeklilik de mümkündür, ancak bu genellikle belirli şartlara ve ek prim ödemelerine tabidir. Peki, ülkemizdeki EYT nedir? Okumaya devam ederek EYT nedir kimleri kapsıyor ve şartları nelerdir, sorularına yanıt bulabilirsiniz.
EYT Nedir?
EYT şartları nelerdir, konusuna geçmeden önce EYT'nin kısa bir tanımını yapmak yerinde olacaktır. Emeklilikte Yaşa Takılanlar anlamına gelen EYT, Türkiye'de emeklilik için yaş şartını tamamlamadan önce prim gün sayısını dolduran ancak yaş nedeniyle emekli olamayan kişilerin oluşturduğu bir grup için kullanılan bir terimdir. 1999 yılında yapılan yasal düzenlemeyle, emeklilik yaşının kademeli olarak artırılması ve prim ödeme gün sayısının belirli bir seviyeye çıkarılması gibi değişikliklerin getirilmesiyle EYT gündeme gelmiştir. Bu değişikliklerden önce daha düşük yaş sınırları varken yasal düzenleme ile yaş şartı yükseltilmiştir. Bu durumda belirli bir süre prim ödeyen ancak yaş sınırını geçemeyen kişiler EYT'li olarak adlandırılmaya başlanmıştır. Peki, kademeli EYT nedir? Bu sorunun cevabı da hemen aşağıda yer almakta.
EYT'ye Kimler Başvurabilir?
- Sigorta Başlangıcı: EYT kapsamında yer alabilmek için sigorta başlangıcının belirli bir tarihten önce olması gerekmektedir. Bu tarih, 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olan bireyleri kapsamaktadır. 8 Eylül 1999'dan sonra sigortalı olanlar, daha ileri yaş koşullarına tabi olacaktır.
- Prim Ödeme Gün Sayısı: EYT düzenlemesi için belirlenen en önemli şartlardan biri, belirli bir prim ödeme süresine sahip olmaktır. Genellikle 25 yıl sigortalı olarak çalışmak, 9.000 gün prim ödeme gibi kriterler öne çıkmaktadır.
- Yaş Şartı: Emeklilik için yaşa takılanlar, belirli bir yaşa ulaşmış olmalarına rağmen, emeklilik hakkı kazanamamış kişilerdir. EYT düzenlemesi ile bu kişiler, yaş sınırı olmadan prim gün sayısını doldurmaları durumunda emekli olabileceklerdir. Ancak, EYT'li kişiler yaşa takılmadan emekli olabilmek için prim ödeme süresi gibi diğer şartları yerine getirmiş olmalıdır.
- Erken Emeklilik: 1999'dan önce sigortalı olanlar için EYT ile erken emeklilik imkanı sağlanmaktadır. Bu, özellikle prim gün sayısını tamamlayan ancak yaş nedeniyle emeklilik hakkı elde edemeyen kişilerin, yaş şartına takılmadan emekli olmasına olanak verir.
- Cinsiyet Ayrımı: Kadınların ve erkeklerin EYT'ye başvurabilmesi için yaşa dair farklı kurallar söz konusu olabilir. Kadınlar için emeklilik yaş sınırı daha düşükken, erkeklerde bu yaş sınırı daha yüksek olabilir. EYT düzenlemesiyle, bu yaş sınırının da ortadan kaldırılması hedeflenmiştir.
Bu durumda kimler EYT kapsamında, sorusunun yanıtı da 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olup gerekli prim gün sayısını tamamlayan ancak yaş şartına takılan kişiler olarak verilebilir.
Kademeli EYT Nedir?
Kademeli EYT ise Türkiye'de, emeklilik için belirlenen yaş şartını tamamlayamayan ancak prim ödeme gün sayısını dolduran kişilerin emekli olabilmesi için yapılan bir düzenlemedir. EYT, daha önceki sistemde, belirli bir yaş sınırına ulaşmamış olan kişilerin emekli olamayacağı anlamına gelirken, kademeli geçişle bu kişilere emeklilik hakkı sağlanmaktadır.
Kademeli EYT'nin Özellikleri
- Yaş Şartının Kaldırılması: EYT düzenlemesi ile, emeklilik için belirli bir yaş sınırına takılan ve prim ödeme gün sayısını dolduran kişiler için, yaş şartı ortadan kaldırılmaktadır. Bu kişilerin erken emekli olabilmesi sağlanır.
- Kademeli Uygulama: Tüm EYT mağdurları bir anda emekli olamayacak. Bu düzenleme, prim ödeme süresi ve yaş gibi kriterlere göre kademeli olarak devreye girecektir. Yani, yaşa takılan kişilerin emeklilik hakkı, belirli bir geçiş süreci sonunda sağlanacak.
- Prim Ödeme Gün Sayısı: Kademeli EYT düzenlemesinde, emeklilik için gereken prim ödeme gün sayısı tamamlanmış kişiler emekli olabilir. Ancak bazı kişiler için prim ödeme süresi de dikkate alınarak kademeli bir geçiş süreci uygulanacaktır.
- Sosyal Güvenlik Sistemi Üzerinde Etkisi: EYT ile birlikte Türkiye'nin sosyal güvenlik sistemine olan yük artabilir. Bu sebeple hükümet, düzenlemenin kademeli bir şekilde yapılmasını tercih etmiştir.
EYT 25 Yıl Şartı Ne Anlama Gelir?
Akıllardaki EYT 25 yıl şatı nedir, sorusunun cevabı ise Türkiye'deki emeklilik düzenlemelerinde, emekli olabilmek için gereken prim ödeme süresi olarak verilebilir. Bu şart, kişilerin emekli olabilmesi için 25 yıl boyunca sigortalı olarak çalışmış olmalarını gerektirir. EYT düzenlemesinde, yaşa takılan bireylerin emeklilik haklarına kavuşabilmesi için belirli prim gün sayısını doldurmaları gerekir. 25 yıl şartı, özellikle prim ödeme süresi ve emeklilik hakkı için belirlenen süreyi tamamlayan kişiler için önemli bir aşamadır. Yani, bu kişiler, 25 yıl prim ödemiş olmaları durumunda, yaş koşuluna takılmadan emekli olabilme hakkına sahip olur.
