Özel Tüketim Vergisi ve Katma Değer Vergisi’nin belirlenmesine yönelik yapılan değişiklikler ile birlikte araçların KDV ve ÖTV’lerinin hesaplanma biçiminde de farklılıklar oluştu. 2002 yılından itibaren karşılaşılan Özel Tüketim Vergisi birtakım malların ya da ürünlerin üzerinden sosyal fayda amacı ile alınan vergileri ifade ederken Katma Değer Vergisi genel itibarıyla harcamalar üzerinden alınan vergilerdir. Araçlarda hem KDV hem de ÖTV söz konusudur ve bu durum, hesaplamalarda da kendisine yer bulur.
31 Ekim 2018 tarihinde başlayan ve araç alımlarında ÖTV indirimini öngören uygulama, 30 Haziran 2019 tarihi ile sona erdi. Bu süre zarfı içerisinde silindir hacmi ve fiyat bağlamında yapılan hesaplamalar ile birlikte araç alımları, ÖTV üzerindeki indirimler ile birlikte daha ekonomik hale geliyordu. Ancak 30 Haziran 2019 tarihi ile birlikte bu indirimler geçersiz oldu ve yeni düzenlemelere gidildi. 2022 yılında yapılan son düzenlemelerle de mevcut oranlara geçiş yapıldı.
ÖTV indirimi yapılan dönemlerde araç satışlarında artışlar gözlemlenmektedir.
Kasko
Araçlardaki 2024 yılı için KDV ve ÖTV hesaplamalarına ilişkin bahsedilmesi gereken ilk detay ÖTV oranlarının ham değer üzerinden, KDV oranlarının ise ÖTV’nin eklenmiş hali sonrasından belirlenmiş olmasıdır. Yani Özel Tüketim Vergisi araçların vergisiz haline göre hesaplanırken Katma Değer Vergisi “vergisiz değer + Özel Tüketim Vergisi” sonucunda ortaya çıkan değer üzerinden hesaplanır. Katma Değer Vergisi yüzde 20’lik bir orana sahiptir, ÖTV ise silindir hacmi ve fiyata bağlı olarak değişkenlik gösterir.
13 Ağustos 2022 tarihinde yayınlanan Resmi Gazete ile ÖTV oranlarında değişiklik gerçekleşmiştir. Yapılan güncelleme ile 2024 yılında geçerli olacak ÖTV oranları
| Silindir Hacmi | Vergisiz Satış Tutarı | ÖTV | KDV |
1600 cm³'e kadar | 184.000 TL'ye kadar | %45 | %20 |
1600 cm³'e kadar | 184.000 TL - 220.000 TL arası | %50 | %20 |
1600 cm³'e kadar | 220.000 TL - 250.000 TL arası | %60 | %20 |
1600 cm³'e kadar | 250.000 TL - 280.000 TL arası | %70 | %20 |
1600 cm³'e kadar | 280.000 TL üzeri | %80 | %20 |
1600 cm³ ile 2000 cm³ arası | 170.000 TL'ye kadar | %130 | %20 |
1600 cm³ ile 2000 cm³ arası | 170.000 TL üzeri | %150 | %20 |
2000 cm³ üzeri | Satış tutar sınırı yok | %220 | %20 |
| Silindir Hacmi | ÖTV | KDV |
| 250 cm³'ü geçmeyen | %8 | %20 |
| 250 cm³'ü geçen | %37 | %20 |
Otobüs | %1 | %20 |
Midibüs | %4 | %20 |
Minibüs | %9 | %20 |
| Silindir Hacmi | Vergisiz Satış Tutarı | ÖTV | KDV |
| 50 kW'ı geçip, 1800 cm³'ü geçmeyen | 228.000 TL'ye kadar | %45 | %20 |
| 50 kW'ı geçip, 1800 cm³'ü geçmeyen | 228.000 TL-350.000 TL arası | %50 | %20 |
| 50 kW'ı geçip, 1800 cm³'ü geçmeyen | 350.000 TL üzeri | %80 | %20 |
| 100 kW’ı geçip, 2000 cm³'- 2500 cm³ arasında | 170.000 TL'ye kadar | %130 | %20 |
| 100 kW'ı geçip, 2500 cm3'ü geçmeyen | Satış tutar sınır yok | %150 | %20 |
| Diğer | %220 | %20 |
| Silindir Hacmi | Vergisiz Satış Tutarı | ÖTV | KDV |
| 160 kW'ı geçmeyen | 700.000 TL'ye kadar | %10 | %20 |
| 160 kW'ı geçmeyen | 700.000 TL üzeri | %40 | %20 |
| 160 kW üzeri | 750.000 TL'ye kadar | %50 | %20 |
| 160 kW üzeri | 750.000 TL üzeri | %60 | %20 |
Üstelik 9 taksit fırsatıyla!
Araç alımlarında engelli raporu olan kişilerin ve gazi ya da şehit yakınlarından ÖTV talep edilmez. Ancak engelli raporunun yüzde 90 ve üzerinde olması gerekir. Ayrıca satın alınacak aracın satış bedelinin 1.591.255 TL’nin altında olması zorunludur. Yani yüzde 90 engelli raporuna sahip olanlar ile gazi ve şehit yakını olanların satın alacakları araçların silindir hacminde bir sınırlama yoktur, yalnızca 1.591.255 TL’lik bir sınırlama bulunur.
ÖTV konusundaki bir diğer özel durum da elektrikli araç alımlarında görülür. Aracın hibrit olmaması, sadece elektrik ile çalışıyor olması beklenir. Bu durumlarda ÖTV oranları yüzde 50 bandından yüzde 10 bandına kadar gerileyecektir.
ÖTV indirimi, taşıt araçlarına devletin daha önceden ilan etmiş bulunduğu oranlar yerine, belirli bir dönem için daha düşük oranlar uygulaması şeklinde tarif edilebilir. En son 31 Ekim 2018 ile 30 Haziran 2019 tarihleri arasında uygulanan ÖTV indirimi sona ermiş olup hâlihazırda 2023 yılında indirim uygulanacağına dair yeni bir duyuru yapılmamıştır. Bu nedenle 2023 yılında herhangi bir indirim olmaksızın geçerli tarifeler üzerinden ÖTV uygulaması yapılacaktır. 2023 ÖTV indirimi konusunda yıl içerisinde yapılacak yeni bir düzenleme olması hali bundan müstesnadır. Mevcut vergilendirme sisteminde ÖTV uygulamalarında hem aracın motor hacmi hem de satış bedeli bir arada değerlendirilerek vergi hesabı yapılır.
Türk vergi sistemi içerisinde ÖTV hesaplama konusu karmaşık gibi görünmekle birlikte biraz dikkat edildiğinde kolayca anlaşılabilir. 2024 yılında uygulanması beklenen ÖTV indirimi henüz belli olmasa da, geçtiğimiz dönemde uygulanan sistem ile tüketiciler 1600 cc hacmin altındaki araçlarda 15 ile 30 bin lira arasında kazanç elde etmişlerdir. Söz konusu uygulamada bu hacmin altındaki araçlar için %45 olarak öngörülen ÖTV oranında 15 puanlık indirime gidilmiş ve %30 olarak uygulanmıştır. Bu da marka ve modele göre araçların satış fiyatında 15 ile 30 bin liralık bir avantaj anlamına gelir. Hâlihazırda bazı ikinci el modellerde ortaya çıkan yüksek fiyatlar sonucunda piyasada yıl içinde yeni bir indirimin söz konusu olacağı pek çok kişi tarafından dile getirilmektedir. 2024 ÖTV oranları için belirlenecek indirimler sonucunda piyasada belirgin bir rahatlama ve satış artışı yakalanması mümkündür.
2024 KDV oranı binek otomobiller için %20 olmuştur. Vergi sistemimizde katma değer vergisi hesaplanırken öncelikle aracın çıplak fiyatının üzerine ÖTV eklenir ve ortaya çıkan yeni değer üzerinden KDV hesaplanır. KDV hesaplama açısından konuya bakıldığında taşıt araçlarında ÖTV oranları motor hacmine ve satış bedeline bağlı olarak değişkenlik gösterse de KDV sabit olarak %20’lik bir oran üzerinden tahakkuk ettirilir. Konuyu bir örnek ile açıklamak gerekirse, 1600 cc altında motor hacmine sahip ve vergi öncesi 100 bin lira fatura değeri olan bir araç söz konusu olduğunda (100.000 X %50 ÖTV) + %20 KDV şeklinde hesap yapılacak ve sonuç olarak 180 bin liralık satış tutarına ulaşılacaktır.
2024 yılında tıpkı önceki yıllarda olduğu gibi sabit oranlı katma değer vergisi uygulaması yapılmakta olduğundan mevcut durumda bir KDV indirimi söz konusu değildir. Ancak yıl içerisinde araç KDV hesaplama bakımından herhangi bir değişiklik söz konusu olursa yetkili otoritelerin bu doğrultuda alacağı kararlar geçerli olur ve o değerler uygulanır. Ancak geçmiş yıl uygulamalarında ÖTV indirimleri zaman zaman söz konusu olmuş ve piyasayı hareketlendirmiş olsa da KDV indirimi açısından böyle bir uygulama yapılmamıştır.
2024 ÖTV hesaplama sistemi açısından sıfır araçlarda ÖTV indirimi söz konusu değildir. Ancak sektörün ve buna bağlı olarak piyasanın bu yönde ciddi bir beklenti içerisinde olduğu söylenebilir. Bu doğrultuda karar verici otoritelerin yıl içerisinde bir indirim kararı alıp almayacağını zaman gösterecek. 2024 yılının otomotiv sektörü açısından ne şekilde geçeceğinin önemli bir belirleyicisi konumunda bulunan ÖTV hesaplama oranlarının indirim yapılarak güncellenmesi satışları hızlandırıcı bir etki yaratacaktır. Bu da piyasanın hareketlenmesi sonucunu doğuracağından sektörün büyük bir ilgi ile beklediği söylenebilir.
2024 ÖTV oranları aynı yılın başlangıç günü olan 1 Ocak 2024 tarihinden beri yürürlüktedir. Mevcut sistem içerisinde yapılan uygulamada, aracın motoru 1600 cc’den küçük olmak kaydıyla vergisiz satış tutarı 184.000 liranın altında ise %45, 184.000 – 220.000 lira arasında ise %50, 220.000 - 250.000 lira arasında ise %60, 250.000 - 280.000 lira arasında ise %70 ve 280.000 liranın üzerinde ise %80 oranında ÖTV uygulanır. Bunun yanı sıra silindir hacmi 1600 cc – 2000 cc arasında olup vergisiz satış tutarı 170.000 liranın altındaki araçlar için %130, 170.000 liranın üzerinde satış tutarı olanlar için %150 ve 2000 cc’nin üzerindeki tüm araçlar için %220 oranında ÖTV uygulanır.
En son uygulaması yapılan ÖTV indirimi 31 Ekim 2018 ile 30 Haziran 2019 tarihleri arasında yürürlükte olmuştur ve bugün itibariyle herhangi bir araç sınıfına uygulanan ÖTV indirimi yoktur. 2024 yılı içinde beklentilerde olduğu şekilde yeni bir ÖTV indirimi veya KDV indirimi uygulaması yapılırsa hem oranlar hem de kapsadığı araç sınıfları bakımından açıklayıcı bilgilere yer verilecektir.
2024 yılında ÖTV hesaplama işlemleri için beklenen indirim oranları açıklandığı takdirde, tüketici lehine doğacak avantajlı tutarın ne olduğu da kolaylıkla anlaşılır. Ancak bugün itibariyle ticari araçlarda ÖTV indirimi söz konusu değildir. İş hayatının içerisinde önemli yeri olan ticari sınıftaki araçlar için herhangi bir şekilde KDV indirimi veya ÖTV indirimi olması halinde yayınlanacak tebliğ tüm detayları içerir.
Ülkemizde 2024 KDV hesaplama işlemlerinde 250 cc altında ve üstündeki tüm motosikletler için %20 KDV uygulanır. Bir ticari işletme için satın alınan motosikletin, Katma Değer Vergisi Kanunu yönünden işletmeye ilişkin faaliyetlerde kullanılması ve takvim yılının aşılmaması ve kanuni defterlere kaydedilmesi şartıyla, edinilmesi sırasında yüklenilen katma değer vergisi KDV indirimine konu edilebilir.
2024 yılında geçerli olan vergi mevzuatı içerisinde engelli, gazi veya şehit yakını olanların 1.591.255 TL'nin altında satış bedeli olan araçları alımı sırasında ÖTV muafiyeti uygulanmaktadır. Ancak bu düzenlemelerin içerisinde KDV indirimi veya muafiyeti gibi bir uygulama yoktur. Bununla birlikte KDV uygulaması sırasında aracın satış fiyatına ÖTV eklenmesi suretiyle oluşturulan tutar üzerinden KDV matrahı hesap edildiğinden ÖTV indirimi uygulanan engelliler için ÖTV tutarının KDV’sini eksik ödemeleri gibi bir avantajdan söz edilebilir.
ÖTV (Özel Tüketim Vergisi) ve Kasko Sigortası arasında doğrudan bir ilişki bulunmamaktadır. ÖTV, araçların fiyatlarına uygulanan bir vergi türüdür, sigorta primlerine etki etmez. Kasko Sigortası ise araç sahiplerinin araçlarını çeşitli risklere karşı koruma altına aldığı bir sigorta türüdür.